Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy - Postępowanie dietetyczne u pacjentów ze stomią

Ważną zmianą dla pacjenta jest poznanie i zastosowanie właściwych zasad odżywiania oraz prowadzenie higienicznego trybu życia tj. niepalenie tytoniu, unikanie alkoholu, uprawianie aktywności fizycznej tak aby komfort życia był możliwie jak najlepszy. Stomia jelitowa to wytworzenie w wyniku operacji chirurgicznej połączenia światła jelita cienkiego (ileostomia) lub grubego (kolostomia) z powierzchnią ciała, dzięki któremu umożliwione jest wydalanie treści jelitowej (kału).

Wyłonienie stomii może być czasową formą leczenia np. w przypadkach konieczności wygojenia fragmentu jelita, wówczas po zakończeniu leczenia przywraca się ciągłość przewodu pokarmowego, a treść jelitowa może być wydalana przez odbyt.

Po operacji ze względu na towarzyszący strach poza konsultacją z lekarzem prowadzącym i opiekunem medycznym, może być wskazana rozmowa z dietetykiem/psychodietetykim oraz/lub psychologiem.

Bardzo ważne by rozwiać wszystkie wątpliwości pacjenta związane ze stomią oraz nauczyć go prawidłowego postępowania ze stomią. O zmianach żywieniowych decyduje to, która część jelita została wyłoniona.

Ogólne zalecenia żywieniowe pomocne w prawidłowym funkcjonowaniu stomii

- spożywanie 5 - 6 posiłków w mniejszej objętości (bezwzględne minimum 3 posiłki),

- regularne odstępy czasowe,

- zachowanie tych samych godzin posiłków,

- unikanie jedzenia na noc,

- dokładne i powolne przeżuwanie pokarmów,

- spożywanie zalecanej ilości płynów ok. 2 l/dobę (Najprostszy rachunek na wyliczenie ilości wody w diecie to przyjęcie 1 ml na 1 kcal diety, dlatego w ogólnych zaleceniach zakłada się picie około 2 - 2,5 litra wody i przy braku aktywności fizycznej są to bardzo trafne zalecenia. Istnieje też przelicznik na kg masy ciała, 300 ml na 10 kg tzn. osoba ważąca 50 kg powinna wypić min. 1500 ml.)

- dieta powinna być urozmaicona, bogata w witaminy i minerały z zastosowaniem zasad diety łatwostrawnej,

- unikanie przetworzonej żywności, dużej ilości soli, produktów/potraw zawierających sztuczne barwniki oraz konserwanty np. słodycze, słone przekąski, dania typu fast food, napoje gazowane,

- ograniczenie produktów bogatych w tłuszcze nasycone: tłuste mięso i przetwory, pełnotłuste mleko i produkty mleczne, smalec, margaryny twarde, przekąski słone i wyroby cukiernicze, - wskazane jest wykluczenie produktów wzdymających oraz drażniących układ pokarmowy (ostre przyprawy, ocet, kwasek cytrynowy),

- w codziennym jadłospisie osób skarżących się na biegunki powinny znaleźć się produkty z błonnikiem rozpuszczalnym, który występuje m.in w gotowanych warzywach, płatkach owsianych, bananach; zaś w przypadku pacjentów z zaparciami zastosowanie mogą znaleźć produkty z błonnikiem nie rozpuszczalnym występującym w produktach pełnoziarnistych, surowych owocach i warzywach

- zalecane techniki obróbki termicznej potraw to gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie bez tłuszczu, duszenie, należy unikać smażenia, duszenia i pieczenia po wcześniejszym obsmażeniu.

Produkty likwidujące nieprzyjemny zapach stolca	sok żurawinowy, żurawina, sałata, pietruszka, kefir, maślanka, jogurt, masło, sok pomidorowy, sok pomarańczowy
Produkty powodujące nieprzyjemny zapach stolca	jaja, czosnek, sery pleśniowe, fasola, groch, bób, szparagi, kapusta, kalafior, cebula, ryby, konserwy rybne
Produkty stymulujące produkcję gazów	alkohol, napoje gazowane, ogórek, rzodkiewki, cebula, mleko, czekolada, kalafior, kapusta, nasiona roślin strączkowe (bób, fasola, groch)
Produkty zmieniające kolor stolca	szparagi, buraki, truskawki, sos pomidorowy, barwniki żywności, lukrecja, leki i suplementy zawierające żelazo
Produkty pobudzające wypróżnianie	otręby, ziarna zbóż, świeże warzywa i owoce, suszone śliwki, rodzynki, mleko, ostre przyprawy, woda, ciepłe napoje
Produkty mogące zablokować stomię	surowa kapusta, seler, kukurydza, ananas, skórka jabłka, białe części pomarańczy, suszone owoce, grzyby, orzechy i nasiona, wiórki kokosowe, popcorn,
Produkty przynoszące ulgę w zaparciach	otręby pszenne, świeże owoce, soki owocowe, gotowane owoce i warzywa, woda, herbata, kawa, ciepłe napoje
Produkty wskazane w biegunce	mus jabłkowy, gotowany ryż biały, suchary, tosty, pektyny, banany, przetarta gotowana marchew, woda, herbata ziołowa

Przykładowy jadłospis

Do modyfikacji według indywidualnych preferencji pacjenta oraz obecnej pracy układu pokarmowego (według powyższej tabeli)

Dzień 1
śniadanie: omlet jajeczny z cukinia i zieloną pietruszką
II śniadanie: koktajl owocowy na bazie kefiru
obiad: potrawka z piersi indyka, Puree ziemniaczane, Sałatka z buraczków
podwieczorek: ciasto ucierane z truskawkami
kolacja: zupa krem z pieczonej papryki i marchewki

Dzień 2
śniadanie: owsianka z jabłkiem i cynamonem
II śniadanie: kanapki z twarogiem, sałatą i ogórkiem
obiad: leczo z kurczakiem i makaronem
podwieczorek: budyń waniliowy z musem truskawkowym
kolacja: sałatka z pieczoną dynią, kaszą kuskus, koperkiem

Dzień 3
śniadanie: serek wiejski z ogórkiem i płatkami owsianymi, tosty pszenne z masłem
II śniadanie: smoothie owocowe (sok jabłkowy + banan + mrożone owoce leśne)
obiad: dorsz gotowany na parze z warzywami, Pieczone ziemniaki
podwieczorek: kisiel z tartym jabłkiem
kolacja: kanapki na pieczywie graham z pastą z awokado, wędliną i pomidorem

 

Przygotowała mgr dietetyk kliniczny Agata Woraczek
przy konsultacji z lekarzem Oliwią Wasilewską

 

Źródła:
1. Ewa Rychlik, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowe, “Stomia – na co zwracać uwagę w diecie”, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/stomia-na-co-zwracac-uwage-w-diecie/
2.Ewa Rychlik, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowe, “Wykaz produktów spożywczych nasilających lub łagodzących różne dolegliwości u osób ze stomią” , https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/wykaz-produktow-spozywczych-nasilajacych-lub-lagodzacych-rozne-dolegliwosci-u-osob-ze-stomia/
3. Krzysztof Rogowski, “Żywienie w wybranych chorobach układu pokarmowego”, https://dietetycy.org.pl/zywienie-w-wybranych-chorobach-ukladu-pokarmowego/
4. Mateusz Grabda, “Żywienie pacjentów z ileostomią”, https://dietetycy.org.pl/zywienie-pacjentow-z-ileostomia/
5. “Żywienie dla osób ze stomią”, Portal diety NFZ, https://diety.nfz.gov.pl