Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy - Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z odleżynami

Dieta pacjenta z odleżynami polega na uzupełnieniu niedoborów pokarmowych ze szczególnym uwzględnieniem:

• białka (jeżeli nie występują przeciwwskazania związane z inną chorobą np.: ciężką niewydolnością nerek) - zawarte w białkach aminokwasy biorą czynny udział w budowie i regeneracji tkanki mięśniowej. Najlepszym źródłem białka są mleko i jego przetwory, jaja, mięso, drób, ryby.

Zastosowanie tutaj ma dieta łatwo strawna bogatobiałkowa.
1. Posiłki powinny być spożywane regularnie od 4 do 6 razy dziennie.
2. Potrawy należy gotować w wodzie lub na parze, piec bez tłuszczu, w rękawie foliowym, podprawiać zawiesiną z mąki i mleka.
3. Aby zwiększyć ilość białka w jadłospisie, można wykorzystać mleko w proszku jako dodatek do potraw (do zaprawiania zup, sosów, do deserów mlecznych, do różnych ciast i napojów). Białko jaja kurzego również wzbogaca potrawy takie jak: budynie, pulpety, rolady mięsne, omlety.
Desery, surówki, niektóre zupy oraz potrawy z mąki można wzbogacać w białko przez dodanie serka homogenizowanego.
4 . Produkty spożywane powinny być bogate w:
a ). witaminy:

• C (źródłem tej witaminy są owoce dzikiej róży, jagodowe, cytrusowe a także zielona pietruszka, warzywa kapustne, papryka, pomidory, ziemniaki, chrzan),
• A (występuje w tłuszczu rybim – tranie, wątrobie, serach, żółtkach jaja oraz margarynach wzbogaconych w tą witaminę. W organizmie człowieka jest wytwarzana z prowitamin witaminy A – karotenoidów, występujących w produktach roślinnych np.: marchwi, dyni, groszku zielonym, fasolce szparagowej, koperku, morelach, brzoskwini),
• B 2 (znajduje się w mleku i jego przetworach, jajach, produktach zbożowych gruboziarnistych, w drożdżach piwowarskich, w wątrobie),
• E (źródłem tej witaminy są oleje roślinne, zwłaszcza słonecznikowy, margaryny wzbogacone w ten składnik, kiełki i zarodki pszenne, produkty zbożowe gruboziarniste, zielona pietruszka, szpinak, sałata, kukurydza oraz żółtko jaj, masło, mleko i jego przetwory).

b). makropierwiastki:

• WAPŃ (źródłem wapnia są; mleko, przetwory mleczne, konserwy rybne zawierające kościec – sardynki, szproty, jaja, mąka, kasze, warzywa liściaste, orzechy, kakao),
• FOSFOR (znajduje się w jajach, mięsie, rybach, podrobach, mleku i jego przetworach, zwłaszcza w serach podpuszczkowych),
• MAGNEZ (występuje w zielonych częściach roślin czyli w warzywach liściastych, kiełkach zbóż, otrębach, produktach zbożowych pełnego przemiału, kukurydzy, bananach, orzechach, migdałach, kakao i czekoladzie. W mniejszych ilościach w mleku i jego przetworach oraz mięsie),
• POTAS (bogate w potas są ziemniaki gotowane i pieczone w łupinach, zielona pietruszka, seler, marchew, pomidory, kapusta, banany, śliwki, porzeczki, suszone owoce, pieczywo razowe, mleko),
• KRZEM (występuje w pokrzywie i skrzypie polnym, w łuskach ziarna zbóż: płatkach owsianych, otrębach pszennych, w czosnku, szczypiorku, mleczku pszczelim, wodzie źródlanej, w skórce owoców - nie należy obierać jabłek i gruszek, agrest i winogrona należy spożywać ze skórką),

c). mikropierwiastki:

• ŻELAZO (źródłem są; mięso i przetwory mięsne z krwią, ryby, drób, żółtka jaj, mąka z pełnego przemiału, otręby pszenne i ryżowe, zarodki pszenne, szpinak, pietruszka zielona i korzeń, szczypior, szczaw, boćwina i buraki czerwone, brukselka, suszone owoce i warzywa,
• CYNK (występuje w produktach zbożowych z pełnego przemiału, podrobach, mięsie, rybach, żółtkach jaj, nasionach słonecznika, dyni, kiełkach pszenicy).
• 5. Dieta powinna dostarczać odpowiednią ilość błonnika pokarmowego, który pomaga oczyścić organizm z toksyn jednocześnie zabezpieczając przed zaparciami, które bardzo często nękają osoby leżące. Najlepszym źródłem błonnika są owoce i warzywa podawane w postaci gotowanej, duszonej lub pieczonej, tarte lub mielone tak aby nie działały drażniąco na przewód pokarmowy chorego.

6. Należy unikać potraw zalegających w żołądku, wzdymających ostro przyprawionych, używek (papierosów, alkoholu, mocnej herbaty i kawy),
7. Ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, słodyczy, cukru i soli,
8. Należy dbać o utrzymanie należnej wagi ciała pacjenta.

250;">Tłuszczewidth: 250;">Warzywa

Produkty i potrawy	Zalecane	Zalecane w umiarkowanych ilościach	Przeciwskazane
Napoje	Mleko 2%tłuszczu, jogurt,kefir, maślanka, serwatka, słaba herbata, słaba kawa, napoje owocowe, soki owocowo- warzywne z mlekiem,koktajle mleczno- owocowe	Mocna herbata,mocna kawa, jogurt pełnotłusty,mleko pełnotłuste,	Kakao, czekolada,napoje alkoholowe,wody mineralne gazowane, coca – cola, pepsi,lemoniada
Pieczywo	Chleb pszenny,suchary, bułki,biszkopt, pieczywo pół cukiernicze, drożdżowe,herbatnik	Chleb graham,pieczywo cukiernicze,chrupki pszenne, pieczywo pszenne razowe z dodatkiem słonecznika i soi.	Chleb żytni świeży, chleb żytni razowy,pieczywo chrupkie żytnie.
Dodatki do pieczywa	Masło, chudy i półtłusty ser twarogowy,serek homogenizowany,ser ziarnisty,pasty serowe z różnymi dodatkami, mięso gotowane, chude wędliny, szynka,polędwica drobiowa,chude ryby,ścięte białko jaja, galaretki mięsne, drobiowe,rybne.	Miękkie margaryny,tłusty twaróg,całe jaja gotowane na miękko, jajecznica na parze,jajko sadzone,parówki cielęce,ryby wędzone,kiełbasa szynkowa,pasztet drobiowy – chudy robiony w domu.	Tłuste wędliny,konserwy, salceson,kaszanka, pasztetowa,smalec, tłuste sery żółte, topione, sery pleśniowe, ser „Feta”,jaja gotowane na twardo i smażone z tłuszczem.
Zupy i sosy gorące	Chudy rosół z cielęciny,kurczaka bez skóry, rosół jarski, krupnik,jarzynowe, ziemniaczana,owocowe zaprawiane mąką i mlekiem, lub mąką i śmietanką albo zaprawą zacieraną z mąki i masła,sosy łagodne ze słodką śmietaną .	Rosół, kalafiorowa, z ogórków kiszonych, pieczarkowa,zaprawiane mąką i śmietaną, zaciągane żółtkiem. Chrzanowy, musztardowy,zaciągane żółtkiem	Tłuste, zawiesiste,na mocnych wywarach mięsnych,kostnych, grzybowych,zasmażane, pikantne, z warzyw kapustnych, strączkowych. Grzybowy, cebulowy, zasmażane.
Dodatki do zup	Bułka, grzanki,kasza manna,jęczmienna, krakowska,ryż, drobne makarony, lane ciasto, kluski biszkoptowe.	Kluski francuskie, groszek ptysiowy.	Grube kasze:pęczak, gryczana,grube makarony,kluski kładzione,jaja gotowane na twardo,nasiona roślin strączkowych.
Mięso, drób, ryby	Chuda cielęcina,królik, kurczak bez skóry,indyk bez skóry, wątroba,chude ryby:dorsz, młody karp, pstrąg,lin, okoń,szczupak, fladra,sandacz, mintaj,morszczuk. Potrawy gotowane: pulpety,budynie, potrawki.	Wołowina, dziczyzna,chuda wieprzowina,ozorki, serca,ryby morskie:makrela, śledzie,karmazyn, sardynka.Potrawy duszone bez obsmażania na tłuszczu pieczone w foli lub pergaminie.	Tłuste gatunki: wieprzowina,baranina, gęsi,kaczki, tłuste ryby: węgorz,tłusty karp,łosoś, sum,tołpyga. Potrawy smażone,pieczone w tradycyjny sposób.
Potrawy półmięsne i bezmięsne	Budynie z kasz, warzyw,makaronu cienkiego,mięsa, risotto,leniwe pierogi,tarta z warzywami, z serem, z owocami	Zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa,kluski francuskie, makaron z mięsem, kluski ziemniaczane	Wszystkie potrawy smażone na tłuszczu: placki ziemniaczane, bliny,kotlety, krokiety,bigos, fasolka po bretońsku.
Masło, słodka śmietana    (18%), oleje roślinne: sojowy,słonecznikowy, rzepakowy bez erukowy, kukurydziany,oliwa z oliwek.	Masło roślinne, margaryny miękkie.	Smalec, łój,słonina, boczek, margaryny twarde.
Młode, soczyste:marchew, dynia,kabaczek, patisony,buraki, seler,pietruszka, pomidory bez skórki,skorzonera, szparagi,sałata inspektowa,warzywa zwody z dodatkiem tłuszczu.	Szpinak, kalafior,brokuły, groszek zielony, fasolka szparagowa, sałata zielona, rabarbar,cykoria, drobno starte surówki np. :z marchewki,selera,	Warzywa kapustne,cebula, czosnek,pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki,brukiew, rzodkiewki,rzepa, kalarepa,papryka, warzywa  surowe w postaci grubo startych ,warzywa zasmażane,marynowane, solone
Ziemniaki	Gotowane, pieczone		Smażone z tłuszczem, frytki
Owoce	Dojrzałe, soczyste, jagodowe, winogrona bez pestek, (w postaci przecierów), cytrusowe,dzikiej róży,brzoskwinie, morele,banany, jabłka pieczone i gotowane.	Wiśnie, śliwki, kiwi, melon, (w przypadku zaparć namoczone śliwki suszone)	Wszystkie niedojrzałe,gruszki, czereśnie,daktyle, kawon,orzechy, owoce marynowane
Desery	Kisiele, budynie, galaretki mleczne, owocowe, jogurty, z serka homogenizowanego, kremy, bezy, musy, suflety, soki i  przeciery owocowe.	Ciasta deserowe, lody	Tłuste ciasta, torty, desery z używkami, czekolada, batony,chałwa, desery z kakao.
Przyprawy	Sok z cytryny, kwasek cytrynowy, cukier, pietruszka, zielony koperek, majeranek, rzeżucha, melisa, bazylia, kminek	Ocet winny,sól, pieprz ziołowy, jarzynka,vegeta, papryka słodka, estragon, tymianek	Ostre: ocet,pieprz, papryka ostra, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca.

W diecie tej można podawać choremu (po obowiązkowej konsultacji z lekarzem prowadzącym) dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego o różnej konsystencji, smaku i składzie np.: nutridrinki, peptomen, protifar itd.

 

Opracowała:

Zdzisława Wiśniewska

 

źródła:

Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka – mgr Helena Ciborowska, mgr Anna Rudnicka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Praktyczny podręcznik dietetyki – redaktor naukowy prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz wyd. Instytut Żywności i Żywienia.